Klik op de afbeelding voor een pdf met volledig overzicht in één oogopslag.

Dat de steden in ons land qua inwoneraantal nog zullen groeien en dat dit in het landelijk gebied juist gaat afnemen, is waarschijnlijk geen nieuwe informatie voor je. Dat de Babyboomgeneratie voor een flinke vergrijzing zorgt, is ook bekend. Vergrijzing wordt door veel ondernemers dan ook als een bedrijfskans gezien.

Maar hoe zit het nu precies in het werkgebied waar je actief bent? En welke informatie is echt relevant op korte termijn voor ondernemers?

Demografische studies van bijvoorbeeld het Planbureau voor de Leefomgeving schetsen de ontwikkelingen over een periode van 2010 tot 2040. Als ondernemer kan ik zelf niet veel met deze erg lange termijn. Voor mij zijn de ontwikkelingen voor maximaal de komende 5 jaar relevant.

In dit artikel ga ik hier op in.

Demografische ontwikkelingen 2015 – 2020

Klik op de afbeelding voor een pdf met volledig overzicht in één oogopslag.

Samenvatting

Opvallend sterke groei bevolking Randstad en boog van stadsgewesten

Opvallend is de sterke groei in een korte periode van het aantal mensen in de Randstad en in de boog van stadsgewesten: Breda, via Nijmegen/Arnhem tot aan Zwolle. De betere economische vooruitzichten en het aanbod van een diversiteit aan type woningen in de steden hier veroorzaakt dit. De toename van het aantal huishoudens zien we vrijwel overal terug. Dit komt vooral door het aantal mensen dat gaat scheiden en zelfstandige woonruimte zoekt. Voornamelijk ouderen die gaan scheiden, blijven zelfstandig wonen. Dit vergroot de druk op de huidige woningmarkt in alle regio’s.

 Babyboomers massaal met pensioen in het hele land

Vergrijzing treedt de komende 5 jaar overal op. In zowel de Randstad als in de krimp- en anticipeergebieden neemt het aandeel 65-plussers het meest toe, op de voet gevolgd door de rest van Nederland. Dit betekent dat over 5 jaar ongeveer 30% van alle mensen in de Randstad en de meer perifere delen van ons land ouder zijn dan 65+. In de rest van ons land zijn 1 op de 4 mensen 65 jaar of ouder. In sneltreinvaart bereiken de Babyboomers de pensioengerechtigde leeftijd.

 Overal daalt aandeel jonge jeugd, oudere jeugd neemt toe

Bij het aantal kinderen in ons land zien we wat bijzonders. De jonge jeugd neemt flink af in grote delen van ons land. Terwijl de oudere jeugd tot 2020 in aantal toeneemt, vooral in de steden. Krimpgebieden Zeeuw-Vlaanderen en de Achterhoek kennen een bijzonder situatie door een sterke groei van het aantal oudere jeugdigen. Na 2020 neem dit aantal ook in deze gebieden af.

 Overal afname beroepsbevolking

Ik ga ervan uit dat de economie niet fors groeit tot 2020. Op basis hiervan zie ik overal een afname van de werkzame beroepsbevolking, waarbij de krimp- en anticipeergebieden het hardst getroffen worden.

Relevantie op hoofdlijnen voor verschillende branches

 Horeca/recreatie

Horecagelegenheden in de Randstad en in de boog van stadsgewesten kunnen op zeer korte termijn een groei van het aantal ouderen verwachten. Ouderen die met pensioen zijn en zelf de tijd kunnen indelen. Daar komt nog een groei van het aantal studenten en jonge werkenden bij, die grotendeels in de stad zelf hun vertier zullen zoeken. De vraag naar bijvoorbeeld theater en bioscoop zal hier toenemen. Ook de groei in aantal huishoudens draagt hier positief aan bij.

In de overige delen van Nederland krijgen horeca-ondernemers te maken met een daling van het klantenbestand in totaal, maar een toename van het aandeel ouderen. Dat vraagt om een doelgroepenbenadering om voldoende omzet uit deze groep te halen. Theaters e.d. houden in deze delen van ons land de komende jaren nog voldoende klandizie, mits er een relevant programma wordt geboden. Door de trek naar de steden verwacht ik een stijgende vraag naar recreatiemogelijkheden, vooral in het landelijk gebied nabij grotere gemeenten met voorzieningen.

De impact van de studielening

In het onderzoek naar demografische ontwikkelingen van het Planbureau voor de leefomgeving, is geen rekening gehouden met de recente kabinetsmaatregel om de studiebeurs om te zetten in een lening. Ik verwacht daardoor een afname van het aantal uitwonende studenten. Zij blijven thuis wonen om een forse studieschuld te voorkomen. Reizen met de Ov-studentenkaart blijft namelijk wel ‘gratis’ en een lening voor thuiswonende studenten is lager dan voor uitwonenden.

Hierdoor kan het aandeel oudere jeugd dat naar de steden trekt tot 2020 lager uitvallen. Tussen 2020 en 2025 heeft deze groep de studie afgerond en komt de trek naar de steden alsnog op gang door het grotere aanbod van werk en woningen hier.

Kinderopvang/verloskunde/kraamzorg

De sterke krimp van het aantal jonge kinderen heeft de komende jaren een grote impact op deze branches. Een daling die tijdelijk is. De verwachting van het Planbureau voor de leefomgeving is dat na 2025 in de meeste regio’s het aantal jonge kinderen weer zal toenemen.

Echter betekent dit wel dat een periode van in ieder geval 10 jaar overbrugd dient te worden.

 Zorg en voorzieningen

De stijgende vraag naar zorg is een bekend gegeven. Echter verwacht ik de piek in de zorgvraag pas na 2025. Vergelijk de vergrijzende Babyboomers met een trein, waarvan de locomotief nu het station binnenrijdt. De wagons, met daarin de meeste passagiers, komen er aan.

In de Randstad en de stedenboog van Breda, via Nijmegen/Arnhem tot Zwolle zal de toenemende zorgvraag bestaan uit zorg in wijken en buurten. De grote uitdaging ligt in het organiseren van zorg, zodanig dat het zo lang mogelijk zelfstandig thuis wonen voor ouderen haalbaar is. Bereikbaarheid van zorg en voorzieningen is daarbij cruciaal. In de steden lukt dit wel, maar de situatie die gaat ontstaan in het landelijk gebied is zorgelijk.

Gezondheidszorg aan huis door digitalisering – Duitse start ups zijn al behoorlijk op weg

Juist door de verwachte situatie rondom zorg in het landelijk gebied, ontstaan hier wel nieuwe technieken en bijbehorende businessmodellen.

In Duitsland, waar men op Nederland vooruit loopt als het gaat om de impact van demografische ontwikkelingen, worden interessante digitale uitvindingen gedaan. Gericht op het wegnemen van de fysieke afstand tussen arts en patiënt.

Bijvoorbeeld:

• Klara: een reeds operationele app waarmee men foto’s kan maken van je huid of moedervlek, e.d. Binnen twee dagen na uploaden ontvangt de patiënt een voorlopige diagnose van de arts. Bij vermoeden van gezondheidsproblemen ontvangt de patiënt een uitnodiging om binnen 2 weken een afspraak te maken. De app is inmiddels zo’n 135.000 keer gedownload en kost € 29,-.
• Myrehab: via internet, webcam en een elektronische band om de borst kan de patiënt thuis fysieke oefeningen doen. Een avatar doet ze voor op TV of computerscherm. De arts of verpleegkundige kijkt op afstand mee en corrigeert waar nodig;

Lees het volledige artikel op de website van tijdschrift Der Spiegel (Engelstalig artikel).