Ik heb ervaren dat burgerparticipatie alleen dan van de grond komt wanneer bewoners de noodzaak zien van hun handelen. Aangevuld met een inspirerend voorbeeld hoe dit elders succesvol is geweest voor de betrokken bewoners. Dit geldt ook voor draagvlak. Bewoners moeten vooraf redelijkerwijs kunnen inschatten dat de ontwikkelingen voor hen positieve effecten hebben.

Om draagvlak en participatie te organiseren heb ik, samen met de bureaus Nieuwbruut en Synergie, de netwerkstrategie ‘Samen pionieren’ ontwikkeld. Kennis uit sociologie, marketing, organisatiekunde en ruimtelijke ontwikkeling komen samen in deze strategie.

In 2012 won ik met deze strategie de Eo Wijersprijs. In deze editie van de prijsvraag in de ruimtelijke ontwikkeling stond het verbeteren van de leefbaarheid in de Drentse regio Veenkoloniën centraal. Betrokkenheid organiseren van bewoners, ondernemers en overheden was hierbij de hoofdopgave.

De sociologie leert ons dat mensen pas bereid zijn veranderingen te accepteren en actief willen handelen, wanneer er urgentie wordt ervaren. Dat blijkt in de praktijk inderdaad zo te zijn. Vaak komen mensen in actie wanneer de pijn al wordt ervaren.

Bijvoorbeeld wanneer de basisschool gesloten moet worden, of de buurtsuper verdwenen is. U wilt eigenlijk deze pijn voor zijn, maar wel de urgentie duidelijk overbrengen. Het Tijdlijnmodel maakt deze urgentie inzichtelijk voor betrokkenen, voordat de pijn daadwerkelijk ervaren wordt.

De juiste groep aanspreken

Echter is het niet zo dat alle mensen bereid zijn actief bij te dragen. Elke groep stakeholders kan op basis van een normaalverdeling (afbeelding hiernaast, Rogers, e.a.) worden opgeknipt in ‘vernieuwers’, ‘vroege aanpassers’, een ‘constructieve zwijgende meerderheid’, een ‘destructieve zwijgende meerderheid’ en ‘klagers’. Het publiek debat en maatschappelijk sentiment worden gedomineerd door beide eerderheidsgroepen.

Welke wordt gedomineerd, hangt af van de kracht waarmee beide groepen aan de uiteinden spreken. Wanneer de vernieuwers een positief, krachtig verhaal hebben, activeren zij de zwijgende constructieve meerderheid. Een constructieve beweging is dan het resultaat. Wanneer de klagers de luidste stem hebben, activeren zij de zwijgende destructieve meerderheid.

Het proces dat ik aanbied, begint met een analyse- en toekomstverkenningsfase. Hierin wordt duidelijk welke bewoners en ondernemers tot de groep van ‘Constructieve stakeholders’ behoren. Met hen wordt vervolgens verkend, wie zich voor welke taken verantwoordelijk voelt. Ook wordt dan bezien welke mogelijkheden er zijn om die verantwoordelijkheid ook te nemen. Verschuiving van taken betekent ook (gedeeltelijke) verschuiving van budgetten. Verantwoordelijkheid nemen is aanpakken en verantwoordelijkheid geven is loslaten. 

Niet iedereen tegelijk willen aanspreken

De urgentie van verschillende thema’s in uw werkgebied zijn anders. Ontwikkelingen in de zorg, voorzieningenniveau, onderwijs en dergelijke hebben niet tegelijk impact op bewoners.

Het Tijdlijnmodel dat ik gebruik (voorbeeld) is bij uitstek geschikt om een fasering in de tijd mogelijk te maken. Hiermee blijft het proces behapbaar en kunt u leerervaringen in volgende momenten met bewoners toepassen.

Ik werk vaak samen met Jacob Bruintjes demografisch advies. In zijn jaren als wethouder van de gemeente Borger-Odoorn heeft Jacob veel ervaring opgedaan in het anders organiseren van de eigen ambtelijk/politieke omgeving. Samenwerken met bewoners stond hierin centraal. Jacob’s bijnaam als ‘Koning Krimp’ dankt hij aan zijn tomeloze inzet om zijn ervaringen te delen met collega-bestuurders. Ook heeft hij aan de wieg gestaan van de samenwerking tussen de 10 grootste plattelandsgemeenten in Nederland: P-10.

Jacob is bij uitstek de persoon om u te adviseren hoe u uw organisatie optimaal inricht om samen te werken met initiatieven uit de samenleving.

Klik hier om te bepalen welke waarde de burgerinitiatieven in uw gemeente hebben.